Τέλης Σαβάλας
εξομολόγηση του Σαβάλα στην προ Κότζακ εποχή
Αυτό το κείμενο γράφηκε γύρω στο 1970 όταν ο Τέλης Σαβάλας δεν είχε παίξει ακόμη στο αστυνομικό σήριαλ "Κότζακ" που τον έκανε παγκόσμια γνωστό. Κι όπως θα διαβάσετε, συνετέλεσα κιεγώ ώστε να πειστεί και να δεχτεί αυτό τον ρόλο που αρνιόταν επειδή θεωρούσε την τηλεόραση παρακατιανό είδος έναντι του κινηματογράφου. Όταν πολύ αργότερα ο συνάδελφος Χρήστος Οικονόμου πήγε στο Χόλιγουντ και πήρε για την ΕΡΤ τηλεοπτική συνέντευξη του Σαβάλα, ο Ελληνοαμερικανός ηθοποιός αφού μίλησε μπροστά στη κάμερα, μετά είπε «τα υπόλοιπα θα σας τα πει ο Δημήτρης Λιμπερόπουλος". Πράγματι η συνέντευξη του Τέλη Σαβάλα συμπληρώθηκε και με δική μου συμμετοχή, όπου εξιστόρησα το γεγονός.
Όσο βλέπω φωτογραφίες του Τέλη Σαβάλα, σκέφτομαι την ατυχία του να μη γραφεί ένα σενάριο και να υποδυθεί τον Θεόδωρο Griego, Τον πρώτο Έλληνα που πάτησε το πόδι του στην Αμερική. Αρκετές φορές μου είχε εκφράσει το παράπονό του που δεν του δόθηκε η ευκαιρία, να υποδυθεί τον Ζορμπά του Νίκου Καζαντζάκη.
άν έχεις τύχη ...
H μοίρα του Τέλη Σαβάλα ως ηθοποιού, κρίθηκε δυο φορές: Μια μέρα του 1961, όταν βρέθηκε αναπάντεχα μπροστά στο φακό της τηλεόρασης για να υποδυθεί έναν Έλληνα δικαστή. Και μια νύχτα, λίγο αργότερα, όταν ο Μπαρτ Λάγκαστερ τον είδε στην μικρή οθόνη, σ 'αυτό το ρόλο-αστραπή, και πετάχτηκε φωνάζοντας «να ο τύπος που θέλω στην ταινία μου»!
Έτσι ο Αριστοτέλης Σαβάλας, περιφερειακός δάσκαλος σε μια φτωχογειτονιά της Νέας Υόρκης, βρέθηκε εκείνο το καλοκαίρι δίπλα στοδιάσημο πρωταγωνιστή, συγκρατούμενος του στη σπουδαία ταινία «Ο πτηνολόγος » που στην Ελλάδα έγινε γνωστή με τον τίτλο: « Ο βαρυποινίτης του Αλκατράζ ». Όταν έληξε το γύρισμα, τέλειωναν και οι καλοκαιρινές διακοπές του δάσκαλου, που είπε σεμνά στον Λάγκαστερ, τώρα πρέπει να γυρίσω στο σχολείο μου ... Ο πεπειραμένος όμως ηθοποιός είχε διαφορετική γνώμη: Τέλη, το παρ 'απόφαση, δεν είσαι πια δάσκαλος, αλλά ΗΘΟΠΟΙΟΣ και μάλιστα με κεφαλαία γράμματα!
(Αυτά συνέβησαν το 1962. Από τότε, ο Τέλης Σαβάλας, σε ηλικία που ο άνθρωπος αρχίζει να κουράζεται, χωρίς να φοιτήσει ποτέ του σε καμιά σχολή ηθοποιίας, έχει γυρίσει δεκάδες ταινίες, ανέβασε το κασέ του, αλλά η μεγάλη επιτυχία δεν έχει ακόμη φανεί.)
Μέσα σε οχτώ χρόνια, ο αυτοδημιούργητος αυτός καλλιτέχνης έχει κερδίσει τόσα χρήματα, όσα δεν έβγαλε όλο του το σόι, από τότε που ο πατέρας του Νικόλαος Τσαβαλάς, από τον Γέρακα της Σπάρτης, δεκατεσσάρων χρόνων πατούσε το πόδι του στη Νέα Υόρκη. Μα τα χρήματα αυτά δεν του φτάνουνε, γιατί ονειρεύεται αμοιβές σταρ.
Ο Τέλης Σαβάλας μιλάει τη γλώσσα μας καλύτερα από τον Σπύρο Σκούρα, τον Ηλία Καζάν, τον Τζων Κασαβέτη, τον Τζορτζ Τσακίρη. Με βγάζει ο ίδιος από την απορία μου:
- Η μητέρα μου Χριστίνα, το γένος Καψάλη από τα Ανώγεια Σπάρτης, μας ανέθρεψε ελληνοπρεπώς. Τα παιδιά πήγαμε σε ελληνοαμερικανικό σχολείο. Η πρώτη μου γυναίκα είναι Ελληνίδα, όπως κι η γυναίκα του μου αδελφού. Κι αδελφή μου έχει πάρει Ρωμηό. Η μητέρα του Τέλη, μένει τώρα σε μια βίλα στο Λος Άντζελες, που ανήκε πρώτα στον Πολ Νιούμαν. Ζωγραφίζει, όπως πάντα, καθισμένη κατάφατσα στους λόφους του Μπέβερλι Χιλς, που όμως δεν έχουνε την αγριάδα του Ταΰγετου. Τα παιδιά της είναι διασκορπισμένα. Ο Κώστας είναι διπλωματικός υπάλληλος κι ο Δημοσθένης καθηγητής και οι δυο αποσπασμένοι στην Αθήνα. Ο χοντρούλης της, ο Γιώργος κάνει τον μπουζουκτσή και θέλει να παίξει κι αυτός στον κινηματογράφο. Είναι ο πιο φτωχός στην οικογένεια, με πέντε παιδιά. Όσο για τον Αριστοτέλη, ε, αυτός δεν πιάνεται πια ...
Είναι η πρώτη φορά που βλέπω τον Τέλη Σαβάλα. Μένει στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία» και νιώθω γύρω μας ότι όλοι εντυπωσιάζονται από το παράστημα του και το ξυρισμένο γουλί κεφάλι του. Είναι από τους ανοιχτούς τύπους, δεν κλείνεται στον τους εαυτό. Είναι και χαρούμενος που έρχεται πρώτη φορά στην Ελλάδα:
-Πριν δεκαοχτώ χρόνια, μου λέει, πέθανε ο πατέρας μου. Έφυγε με το μαράζι ότι είχαμε εξαμερικανιστεί. Να όμως που έμεινα Έλληνας. Εδώ στην Αθήνα νιώθω πόσο υπέροχο είναι να βρίσκεσαι σε μια πόλη, όπου όλοι γύρω σου μιλάνε την ίδια γλώσσα. Στη Νέα Υόρκη είναι Βαβέλ, σε περιζώνουν όλες οι γλώσσες Γης της.
Κουδουνίζει το τηλέφωνο. Ο Ελληνοαμερικανός φίλος του κ. Μουρατίδης του δίνει το ακουστικό. Τον ζητούν κατεπειγόντως από το Λος Άντζελες. Υπόσχεται να τους πάρει αργότερα. Κλείνει το ακουστικό, τσιμπάει ένα μεζεδάκι.
-Γλέντι, ούζο, καλή καρδιά, λέει γελώντας. Μια δυο μέρες ακόμα και μετά δουλειά πάλι για τα «τάξες».
-Για την Εφορία?
-Ποιά άλλη? Από όσα κερδίζω τα 90%, τα παίρνει αυτή. Δεν πειράζει όμως, μας αφαιρεί όλα τα έξοδα κινήσεως, παραστάσεως, ψυχαγωγίας, αγορών. Έξυπνο σύστημα γιατί σε αναγκάζει να ξοδεύεις, αλλά κάτι σου μένει.
-Μερικά εκατομμυριάκια ...
-Στην τσέπη μου δεν μένει ούτε σέντσι. Πληρώνω διατροφή στην πρώτη μου γυναίκα, έχω τρεις κόρες, τη μητέρα μου, έχω ξαναπαντρευτεί, έχω πολλές υποχρεώσεις.
-Δεν μου λέτε, κ. Σαβάλα, πώς νιώθατε τον πρώτο καιρό που γίνατε, ξαφνικά, από δάσκαλος ηθοποιός?
Πίνει μια γουλιά ούζο, σκέφτεται λίγο, σοβαρεύεται:
-Μετά τις πρώτες ταινίες μου, πήρα φαίνεται τουπέ, γιατί όταν συναντούσα παλιούς γνωστούς μου φερόντουσαν περίεργα, λες και με περνούσαν για σωσία του δάσκαλου. Ακόμα και η αδελφή μου μ 'αντιμετώπιζε με καχυποψία κι έπιανα τη ματιά της να με περιεργάζεται, λες και δεν πίστευε ότι ήμουνα ο ίδιος ο αδελφός της. Αλλά κι εγώ στιγμές-στιγμές, ένιωθα κάποιο φόβο κι όλο περίμενα να φανεί κάποιος και να μου πει: «Δάσκαλε, τι θέλεις εσύ στα στούντιο? Ξαναγύρισε στο σπίτι σου και στη δουλειά σου».
-Κι από αντίδραση δεν ξαναγύρισες ούτε στην γυναίκα σου ... Ο Πιλάτος της «Ωραιότερης Ιστορίας του Κόσμου» με περιεργάζεται:
-Είσαι δημοσιογράφος ή θέλεις να παραστήσεις τον ψυχολόγο?
-Είμαι δημοσιογράφος, αλλά έτυχε να γνωρίσω στη Νέα Yόρκη την πρώτη σας γυναίκα και την μεγάλη σας κόρη.
-Ε, λοιπόν, αυτή είναι η αλήθεια. Πώς να γύριζα σπίτι μου, αφού η γυναίκα μου δυσπιστούσε αν με είχαν πάρει στα σοβαρά για ηθοποιό? Ακόμα μου έκανε τη ζωή μαρτύριο, νομίζοντας ότι δεν την αγαπούσα πια κι ότι ξημεροβραδιαζόμουνα με τις θεατρίνες.
-Κι έτσι χώρισες ...
-Ακριβώς. Πέρασα όμως άσχημες στιγμές. Από ήσυχος δασκαλάκος πάτερ-φαμίλιας, βρέθηκα ξαφνικά δυναμικός τύπος οθόνης της. Έβλεπα τη φάτσα μου στον kινηματογράφο και νόμιζα πως ονειρευόμουνα. Έλεγα μέσα μου: Τέλη, ή οι παραγωγοί τρελλάθηκαν ή εσύ. Όλα τα τραβούσε ο Μπαρτ, που ξέσπαγα πάνω του, φωνάζοντας: «Με πήρες στο λαιμό σου. Τι θα κάνω αν δε μου δώσουν άλλο ρόλο? Το ξέρεις ότι έχασα το σπίτι μου και την δουλειά μου? "
-Τώρα όμως το πήρες απόφαση. Είσαι επαγγελματίας ηθοποιός και μάλιστα σταρ!
-Όχι και σταρ! Έτσι γράφουν κάποιες εφημερίδες, έτσι λέει ο κόσμος, κοντεύω να το πιστέψω πια κι εγώ ο ίδιος. Πριν έξι μήνες ήμουνα στην Ρώμη, στου Άντζελο. Εκεί που μου έκανε πρόβα, μου λέει ο διάσημος ράφτης: Ξέρεις ποιόν πρόβαρα χθες? Τον Βασιλέα Κωνσταντίνο, ο οποίος μου είπε ότι δε χάνει ταινία σου κι ότι είναι θαυμαστής σου. Ευχαριστήθηκα. Παναγίτσα μου, σκέφθηκα, αν ζούσε ο πατέρας μου και το άκουγε! Ο Βασιλιάς θαυμαστής του γιου του Αριστοτέλη Τσαβαλά!
-Θα υπάρχουν κι άλλες προσωπικότητες που σας θαυμάζουν.
-Ναι. Και εδώ μου κάνουνε πολλές προσκλήσεις, αλλά πού να πρωτοπάω, ποιόν να πρωτοευχαριστήσω. Εξάλλου εγώ δεν είμαι διπλωμάτης, αλλά ηθοποιός.
-Η πολιτική σας συγκινεί?
-Σας είπα, δε μου μένει καιρός παρά για τη δουλειά μου. έναν Αν όμως βρεθώ μπροστά σ 'πολιτικό, θα φερθώ τζέντλεμαν σαν. Δε θα εξετάσω αν είναι βενιζελικός ή αντιβενιζελικός, όπως έλεγε ο πατέρας μου.
-Είναι αλήθεια ότι σας πρότειναν να υποδυθείτε ένα δικτάτορα, με τον οποίο έχετε κάποια ομοιότητα?
-Ποιόν, τον Μουσολίνι? Αν επρόκειτο για την ερωτική του ζωή θα δεχόμουνα, αρκεί να μου διάλεγαν όμορφη παρτενέρ στο ρόλο της Πετάτσι. Το τρανταχτό γέλιο του ενός από τα «Καθάρματα» αντηχεί στη σουίτα. Σηκώνεται, μου απλώνει το χέρι, δίνουμε ραντεβού για βράδυ το. Πρέπει να ολοκληρωθεί η συνέντευξη.
---------------------------------
Αυτή τη φορά Βρισκόμαστε στο διαμέρισμα του κ. Σάρρα στο Παλιό Φάληρο. Συγκεντρωμένα αρκετά άτομα. Επίκεντρο ο Τέλης Σαβάλας με την ντελικάτη νεαρά Αγγλίδα ντάμα του. Ο ρεπόρτερ όμως δεν τον αφήνει σε χλωρό κλαρί και τον ρωτάει, ποιά θα είναι η νέα του ταινία.
- Δεν ξέρω ακόμη, γιατί εδώ και δυόμισυ χρόνια, είμαι διαρκώς κλεισμένος. Από το ένα φιλμ πετάγομαι στο άλλο.
-Ποιές οι τελευταίες ταινίες?
- Χριστούγεννα 1967 τελειώνω τα «Δώδεκα καθάρματα» στο Λονδίνο κι ευθύς αρχίζω το «Μπo Ζεστ». Μετά το «Σκαλπ Χάντερς» με τον Μπαρτ Λάγκαστερ στο Μεξικό και σερί το «Μακένα'ς γκολντ», στην Αριζόνα και το «Σολ Μαντρίτ» στο Χόλυγουντ. Μετά, στη Ρώμη, το «Μπονασέρα μίστερς Κάμπελ» με τη Λολό, στο Λονδίνο το «Γραφείο εγκλημάτων». Ταξίδι στην Ισπανία με το «Δη λαντ ρήντερς» και ξανά στην Αγγλία για το «Κρουκς αντ Κόρονεντς» και το τζεημσμποντικό «Στην υπηρεσία της Αυτού Μεγαλειότητος». Και τελευταία το «Δη φάιναλ σατ» στη Ρώμη και τους «Πολεμιστές» στην Γιουγκοσλαβία.
Κάποιος προσφέρει ένα πελώριο πούρο στον Τέλη, μέσα σε αλουμινένια θήκη. Το βγάζει, το φέρνει στη του μύτη. «Ρωμαίο και Τζουλιέτα» χαβανέζικο, λέει.
Γυρίζει σαυτόν που του το πρόσφερε:
-Τι είσαι συ, ρε παιδί μου? Θηρίο!
Ο σερβιτόρος ρωτάει για καφέ: Αμερικάνικο ή Τούρκικο?
-Ελληνικό, βαρύ γλυκό, λέει ο Σαβάλας και κλείνει το μάτι στη Ζωίτσα Λάσκαρη, που είναι στη παρέα.
Τραβάει μια ρουφηξιά, παρακολουθεί τον καπνό στον αέρα και φιλοσοφεί:
-Ακμή και παρακμή, καινούργια πρόσωπα και είδωλα. Σωστά τα λέω? Σήμερα ο Κάστρο, αύριο κάποιος άλλος φανατικός που θα τον κάνουνε πόστερ.
-Κι ο Τέλης Σαβάλας?
-Ο πρώην Αριστοτέλης Τσαβαλάς, Ψάχνει για τη μεγάλη ευκαιρία, για κάτι που θα κάνει μπαμ!
Παραξενεύομαι. Πιο ψηλά από όσο πήγε, αυτός ο δασκαλάκος? Πιάνει τη σκέψη μου και χαμογελάει:
-Άκουσε, πατριώτη, το 1961 έκανα στην εκπομπή «Αμστρογκ Σιρκλ Θίατερ» έναν Έλληνα δικαστή, μια στιγμούλα μόνο. Δεν ήμουνα παρά ένας ερασιτέχνης ηθοποιός τρίτης σειράς και οι άλλοι στην ταινία ήσαν σπουδαίοι επαγγελματίες, αλλά τους έχω ξεχάσει ... Δε θέλω να με ξεχάσουν, έτσι γρήγορα και μένα. Κατάλαβες?
Με αποχαιρετάει και σκύβει στο αυτί μου:
-Αν θέλεις γράφτο: Παριστάνω το λιοντάρι, αλλά πάντοτε φοβάμαι πως κάποιος θα μου πει μια μέρα: Ε, εσύ ποντικάκι, πάψε να μας κάνεις το λιοντάρι και χώσου πάλι στη φάκα σου ...
Σημ:. Αυτή η συνέντευξη μπήκε, αν θυμάμαι καλά, στην «Ακρόπολη» επί δικτατορίας. Ο Τέλης είχε έρθει για πρώτη φορά στην Ελλάδα, γεμάτος ενθουσιασμό, προσκυνητής της πατρίδας των γονιών του. Ήθελε να κάνει εδώ και ταινία κι αυτό παραξηγήθηκε από μερικούς. Τότε πρωτογνωριστήκαμε μιλώντας στο πληθυντικό. Μετά το ρίξαμε στον ενικό, γίναμε φίλοι. Μια μέρα μάζεψε από το δρόμο ένα μισοπεθαμένο γατάκι, που το έφερε στη μητέρα μου, στο χτήμα μας στο Παλιό Φάληρο. Από αυτή την ταλαιπωρημένη γατούλα δημιουργήθηκε η δυναστεία γατιών Σαβάλα, που υπάρχει ακόμη ...
* * * Κώστας Χαριτάκης, Σάσα Ντάριο, Ρίκα Διαλυνά, ο Τέλης, η Αγγλίδα φιλενάδα του χορεύτρια Σάλι και εγώ. * * * Χρόνια αργότερα, με τον Τέλη και τη τρίτη γυναίκα του Τζούλι, που σήμερα βρίσκεται στα δικαστήρια με τα παιδιά του από τους προηγούμενους γάμους του ...
Εδώ πρέπει να μιλάμε για άλογα, γιατί μαζί μας είναι ο Παναμέζος αναβάτης Ισαάκ Χιμένεζ, που διέπρεψε και στον ελληνικό ιππόδρομο. "Ποζάρουν τρεις αλογομούρηδες» λέει ο Τέλης, που ήταν και ιδιοκτήτης καθαροαίμων.
προστέθηκε στις: Κυριακή 06.04.2014
