Η  «ΕΠΑΝΑΣΤΑΣίΣ»»

Άρχίζω μέ τήν σχετική ερώτηση  περί «επαναστάσεως» τοϋ ελληνι­κού τραγουδιού, χαρακτηρισμό που δέν άρεσε στον Μόνο Χατζιδάκι και που μέ παρεκάλεσε νά βρώ μια άλλη    λέξη,    λιγότερο    εκρηκτική.                        [

—  Δέν   ξέρω   αν   ό   Μάνος   κ'   έγώ φέραμε   κάποια   μουσική επανάσταση  οπως   τήν   χαρακτηρίσατε,   άλλά η  αλήθεια είναι   οτι   κάναμε  μιά προσπάθεια    εξελίξεως    προς    τό    καλύτερο. |Θεωρώ   σκόπιμο    νά    επαναλαύω μια    μου   ψράση:    Το    ελαφρό    τραγουδι   μας   κάνει   νά   ξεχνάμε,   το   λαικό   νά   θυμόμαστέ.   Αυτά   τά  δυο είδη    τραγουόιοΰ    συνυπήρχαν,    έως  ότου    ό    Χατζιδάκι ς    ανάπλασε    τό    ε­λαφρό    τραγούδι,  στηριγμένος  πάνω στο   λαικό,   από   τό   οποίο    πήρε   τις  ρίζες .     Πάντως,    είχε    προηγηθεί  μια     πηγαία   άνάπλαση   του   λαικού   τρα­γουδιού   από   άξιους   εργάτες   του,   ό­πως   ό   Τσιτσάνης   και   οί   Παπαίωάννου,    Μητσάκης,    Χιώτης,    Καρδάρας. |

ΟΙ «ΠΑΛΑΙΟΙ»

—  Αγνοείς    καϊ   συ,   Μίκη,   τους παλιούς  συνθέτες, όπως  και ο Μάνος;

-        Ίσως να μη μου άρεσαν ο Αττίκ και οι περι την σχολή του, αλλά εθαύμαζα τον Γιαννίδη,τον Σουγιούλ και μερικά παλιά τραγούδια του Βέλλα. Επίσης μου αρέσουν μερικά του Μουζάκη. Πρέπει  να  παραδεχθούμε  ότι  πολλές  μελωδίες, που τραγουδήθηκαν και αγαπήθηκαν από τον λαό μας, περιείχαν κάτι από τον ελληνικό χαρακτήρα. Βέβαια το περιεχόμενο, ιδίως των στίχων τους, ήταν αποκλειστικά σχεδόν ερωτικού κύκλου, εν αντθέσει με εκείνους των λαικών τραγουδιών – πλην των απηγορευμένων – που  είχαν  ευρύτερα  αντικείμενα  εμπνεύσεως. Οπωσδήποτε πάντως, το πρότυπο όλης αυτής της προπολεμικής σχολής του ελαφρού τραγουδιού ήταν ξένης προελεύσεως, εξωστρεφής.  Και νομίζω ότι εκεί βρίσκεται η βάση  της αντιθέσεώς μας, εμένα και του Μάνου, με τους άλλους συνθέτες, ότι είμαστε δηλαδή φανατικά  εσωστρεφείς. Με σκοπό να δημιουργήσουμε  μια ολότελα δική μας μουσική σχολή  τραγουδιού  αλλά  και ( νοιώθουμε αρκετά ικανοί ) να επηρεάσουμε και τους άλλους. Γι΄αυτό ίσως η δική μου τουλάχιστον φιλοδοξία έπαψε προ πολλού να αποβλέπει προς το εξωτερικό. Αν μου επρότειναν  δηλαδή  αυτή  την  στιγμή  να  αναλάβω  ως  διευθυντής  της  ορχήστρας  λ.χ.  του  Βερολίνου ,θα αρνιόμουν  προς   χάριν  φερ΄ειπείν,  της  ορχήστρας  του  Βόλου.

      ΟΙ ΝΕΟΙ

- Έχεις Μίκη υπόψιν σου  νέους συνθέτες  που  ν΄ακολουθούν  την  σχολή  σας;

 - Βεβαίως. Τον Λεοντή, που υπήρξε συνεργάτης μου κι΄εγώ τον προέτρεψα  να γράψει  λαικό τραγούδι,  και τον Λοίζο. Τους παρουσίασα και τους δυο από την ΜΟΑ και η ποιότητα των έργων τους έκαμε την συναυλία αυτή ένα από τα σημαντικότερα μουσικά γεγονότα της χρονιάς, μολονότι πέρασε  τελείως απαρατήρητη από τον Τύπο.

 —  Ποιό   τραγούδι   σου   έχει   γνω­ρίσει,    μέχρι    στιγμής,    τήν    μεγαλύτερη διεθνή­  επιτυχία ;

— Τό «Χάνιμουν» (Μήν τοΰ μέ­λιτος), μέ πέντε εκατομμύρια δί­σκους και τώρα τελευταία ή «Μυρ­τιά»,, πού  παίζεται  μετά  μανίας  στη  Βραζιλία  και  ή  «Μαργαρώ», που αρέσει   στην   Γερμανία.

—Τί αντιπροσωπεύει γιά σένα, πού είσαι  και ό εμπνευστής της, ή  Μικρή   Ορχήστρα   Αθηνών ;

— Για    μένα   ή    ΜΟΑ    είναι    μιά ττρακτική   έκδήλωση   της   αντιθέσεως μου   μέ   την   ήδη   υπάρχουσα   μουσική ζωή    και    κί νησιη   τοϋ    τόπου..     Είναι μία θετική   μορφή  της· αρνήσεως   μου νά  ενταχθώ   μέσα   σ'   ε να   κόσμο  πού , κατά    τήν    γνώμη    μου,    εχαντάκωσε  έως    τώρα,    από    κάθε    άποψη,    τόσο  τήν     ύπόθεση    τής    ελληνικής    μουσι­κής,    όσο    και  τήν    δημιουργία    και  προβολή   Ελλήνων   σολίστ   μέ   διεθνή  ακτινοβολία.    "Οσοι    δικοί    μας   ανεδείχθησαν   στο   εξωτερικό   τό   επέτυ­χαν    μόνοι    τους,    ενώ   οι    άλλοι   - παραπολλοΐ  -  κυριολεκτικά   πνίγη­καν.  Τό   γεγονός   ότ ι   απευθύνθηκαν  στον   Χατζιδάκι     (πρωτοβουλία    μου,  που  προκάλεσε  τόσα  αντιφατικά  σχόλια  κ'  ερμηνείες ) οφείλεται  στον  απλούστατο  λόγο,  ότι  ο  Μάνος  είναι  ένας  γνήσια    "Ελληνας    μουσικός  και    επομένως    δέν    μπορούσε    παρά  να  βρίσκεται  απομονωμένος, ό­πως  κ'  εγώ,  έκτος  αυτής   τής  αν­τιδραστικής   οργανώσεως   τής   μουσι­κής   μας   ζωής.

ΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ

—  Φιλοδοξείς,   μαζί   μέ   τόν   Μάνο  να κληθεί  κάποτε  η  ΜΟΑ  από  το  Φεστιβάλ Αθηνών;

 - Και οι δυο μας περιμέναμε ματαίως έως τώρα αν όχι μια διαμαρτυρία, τουλάχιστον μια συμπαράσταση  απο τον Τύπο  ( του  οποίου  μερικοί  μουσικοκριτικοί  τόσο γλαφυρά  περιέγραψαν  τις αρετές  της  ΜΟΑ )  για τον αποκλεισμό της ορχήστρας μας από το Φεστιβάλ. Όμως, μια και δεν το κάνουν οι άλλοι,  ας υπερασπιστούμε τουλάχιστον  εμείς οι ίδιοι  αυτό το έργο, που τόσο αγαπήθηκε και  επαινέθηκε από την Κοινή Γνώμη, τον Τύπο και τους ειδικούς.  Δίχως δόσιν λοιπόν εγωισμού, νομίζω ότι η συμμετοχή μας στο Φεστιβάλ Αθηνών, περισσότερο θα του έδινε τιμή, από όση θα παίρναμε εμείς.

 - Πως βλέπεις το μέλλον της ΜΟΑ;:

- Λαμπρό.  Εφέτος θα περιοδεύσουμε στην Κρήτη, στα Γιάννενα, στην Πάτρα, στην Θεσσαλονίκη, και του χρόνου, με το καλό, στην Ευρώπη.

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ

- Και τώρα η ακανθώδης ερώτηση:  Ο φίλος και συνεργάτης σου Μάνος Χατζιδάκις:όπως και μεγάλη μερίδα του Τύπου,  δεν συμφωνεί με το πολιτικό πάθος, ας το πούμε έτσι,  που σε κατέχει. Τι έχεις να πης;

- Νομίζω ότι μόνον όταν όλος ο κόσμος έχει λύσει τα προβλήματά του, δεν υπάρχει ένδεια και δεν θίγεται η αξιοπρέπεια των πολιτών, ο καλλιτέχνης πρέπει να περιορίζεται στην τέχνη του.  Όταν όμως δεν υπάρχουν αυτές οι προυποθέσεις, τότε ο καλλιτέχνης είναι υποχρεωμένος να βάζη το ταλέντο του, το βάρος του και την επιρροή του στην άμεση εξυπηρέτησι του Λαού.

 Και τελειώνω με μια ακόμη ερώτηση::Που νομίζεις, Μίκη, ότι βρίσκεται το μυστικό της μεγάλης επιτυχίας των λαικών τραγουδιών σου;

- Στο  ότι  είναι  εμπνευσμένα  από  την  παράδοση  του  Λαού  μας,  που  βρίσκεται  στα  κοφτερά  βράχια  των  βουνών  μας  και  στην αγκαλιά  του  πελάγου.